Wileńskie kościoły i inne obiekty sakralne
Pierwszą katedrę prawdopodobnie postawił Mendog po przyjęciu chrztu w 1251 r. Kolejną drewnianą Władysław Jagiełło, która niebawem spłonęła. Witold odbudował murowaną katedrę w 1419 roku .
Po kolejnych pożarach była czterokrotnie odbudowywana w stylach od gotyku do baroku. Ostatnią - piątą przebudowę wykonał Wawrzyniec Gucewicz w stylu klasycyzmu przerywając ciągłość historyczną świątynii.
Jedynie Kaplica Kazimierzowska, dzieło włoskiego architekta Konstantyna Tencalli, przypomina dawny wygląd barokowej budowli.
więcej w artykule "Spacer po klasycystycznym Wilnie"
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTYCH JANA CHRZCICIELA I JANA EWANGELISTY
Pierwszy drewniany kościół stanął na miejscu kultu pogańskiego zaraz po chrzcie Litwy w 1387 roku. Fundatorem był Władysław Jagiełło.
Przekazany jezuitom przez Zygmunta Augusta w 1571 roku pełnił funkcje sakralne i świeckie.
W końcu XVI w. wybudowano 63 metrową dzwonnicę - najwyższy obiekt na wileńskiej starówce. Po jednym z pożarów, kościół został przebudowany w stylu rokoko przez Jana Krzysztofa Glaubitza w latach 1738 - 1749.
więcej w artykule: "Spacer po barokowym Wilnie"
W 1543 roku wileński biskup Paweł Holszański - jak głosi legenda - postawił gotycką kaplicę w miejscu cudownego źródełka, związanego z męczeńską śmiercią pierwszych franciszkanów w pogańskiej Litwie.
W 1618 roku do gotyckiej kaplicy dobudowano dwukondygnacyjny dom staraniem wileńskiego biskupa Abrahama Woyny, przekazany w 1635 roku sprowadzonym do Wilna bonifratrom.
Kościół przebudowany na barokową świątynię odbudowano po pożarze w 1748 roku dostawiając fasadę z dwoma wieżami, frontonem i skromną kruchtą.
SANKTUARIUM MIŁOSIERDZIA BOŻEGO
Pierwszy niewielki gotycki kościół Świętej Trójcy stanął w dzisiejszym miejscu w XVw. Fundatorem był zarządzca mennicy w Wilnie i horodniczy - Ulryk Hozjusz.
Po pożarach w latach 1748 i 1749 dobudowano dwie wieże, a w miejsce gotyckiej apsydy portal. Kościół należał do uniwersytetu i jednym z proboszczów był rektor akademii, astronom i matematyk - jezuita Marcin Poczobutt.
W 1821 r. car zamknął kościół i przekazał go prawosławnym w poł. XIX w. Przebudowa bardzo zmieniła wygląd budowli. W 1968 r. zawaliła się część fasady z portalem. Po trzech latach odtworzono trzyścienną gotycką apsydę. Dzisaj łączy pierwotny wygląd gotyckiego kościoła z barokowymi wieżami.
Prawdopodobnie trudny do zlokalizowania pierwszy kościół stał jeszcze w czasach Giedymina. W 1408 roku wielki książe Witold wybudował drewniany kościół w miejscu dzisiejszego - Dominikańskiego.
W 1501 roku Aleksander Jagiellończyk postawił murowaną świątynię i przekazał najstarszemu na Litwie zakonowi dominikanów.
Pożary w latach: 1610, 1655 i 1748 wymusiły prace rekonstrukcyjne przeprowadzone przez mistrza wileńskiego baroku - genialnego architekta Jana Krzysztofa Glaubitza.
To jeden z najwspanialszych zabytków Wilna. Do niedawna przypuszczano, że budowniczym był Michael Eukinger architekt z Gdańska, przybyły na prośbę króla Aleksandra Jagiellończyka. Ostatecznie kościół wybudował w końcu XV w. przybyły z Pragi czeski budowniczy Benedykt Rejt - reprezentant architektury przełomu gotyku i renesansu.
W zasadzie do naszych czasów przetrwała bryła w niezmienionej postaci. Zmianie uległo otoczenie (dostawiona neogotycka dzwonnica w 1874 r. projektu Czagina, nawiązująca do płomienistego gotyku).
Wnętrze kościoła jest neogotyckie i nie robi wrażenia. Jedynie 3 późnobarokowe ołtarze (główny i dwa boczne) zaprojektowane przez Jana Krzysztofa Glaubitza zasługuja na uwagę.
więcej w artykule "Wileński gotyk"
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTYCH FRANCISZKA I BERNARDYNA
Pierwszy prowizoryczny drewniany koścół zbudowali sprowadzeni z Krakowa franciszkanie w 1469 roku dzieki fundacji Kazimierza Jagiellończyka. W XVI wieku już murowaną świątynię kilkakrotnie przebudowywano.
Pierwszym architektem był prawdopodobnie Michael Eukinger. W trakcie wielokrotnych remontów dostawiono dzwonnicę - "piękną wieżycę, istne arcydzieło polskiego gotyku".
Spalony przez kozaków w 1655 roku został odbudowany i nabrał cech gotycko - renesansowych. Stanowi typ kościoła obronnego z narożnymi wieżyczkami.
Jedyny kościół renesansowy, który idealnie komponuje sie w otoczeniu gotyckich świątyń św. Anny i bernardynów. Wybudowany w latach 1594 - 1597 staraniem Lwa Sapiechy z zamiarem urządzenia rodzinnego mauzoleum.
Reprezentuje styl przejściowy od gotyku do renesansu. Spalony przez kozaków w 1655 r. i odbudowany w 1673 r. Fasada główna nabrała cech barokowych. Na przełomie XVII/XVIII w. postawiono barokową dzwonnicę.
Wnętrze kościoła ma renesansowe sklepienie i znajduje się tam nagrobek fundatora i jego dwóch żon.
więcej w artykule "Od gotyku do baroku"
CERKIEW PRZECZYSTEJ BOGARODZICY
Sobór prawosławny stoi nad Wilenką w sąsiedztwie kościołów św. Anny i Brenardynów. Pierwszą prawosławną świątynię postawiono w 1346 roku z inicjatywy Julianny - żony Olgierda i matki Jagiełły.
Na początku XVI wieku odbudowana przez księcia Konstantego Ostrogskiego. W niej w 1516 r. została pochowana Helena - żona Aleksandra Jagiellończyka.
Po częstych pożarach, zniszczona unicka świątynia, przechodziła zmienne losy. W latach 1865-1868 według projektu architekta Riazanowa i Czagina powstała cerkiew katedralna w stylu gruzińskim.
więcej w artykule "Prawosławne Wilno"
KOŚCIÓŁ MATKI BOSKIEJ POCIESZENIA I ŚW. AUGUSTYNA (niedostępny)
W 1677 roku augustiańscy eremici otrzymali grunty po spalonej cerkwi unickiej świetych Kosmy i Damiana i postawili drewniany kościół z braku wystarczających funduszy.
Po wielkim pożarze z 1742 roku przystąpiono do budowy dzisejszego murowanego kościoła zakończonej w 1768 roku w stylu późnego baroku przez nieznanego architekta.
Niski budżet ograniczył rozmach inwestycji. Stanęła piękna pięciokondygnacyjna rokokowa wieża zakończona niewielkim hełmem z ażurowym krzyżem.
Jest ostatnim barokowym kościołem w Wilnie i jedynym z pojedynczą wieżą. Wyglądem przypomina kowieński ratusz.
Zwana również Piatnicką stoi w miejscu świątyni pogańskiego boga Ragutisa. Jest to prawdopodobnie najstarsza murowana budowla sakralna w Wilnie wzniesiona w 1345 roku przez Annę - żonę księcia Olgierda.
Odbudowana w 1560 roku i przekazana unitom w 1611 roku. Dwukrotnie odbudowywana, wróciła do prawosławnych a po kolejnym remoncie ostatecznie przeszła do kościoła unickiego.
Współczesny wygląd pochodzi z przebudowy wg. projektu Czagina. W miejsce starej cerkwi stanęła większa w stylu bizantyjskim.
W miejscu dzisiejszej parafialnej cerkwi pierwszy drewniany obiekt sakralny stał już ok. 1340 roku. Był miejscem pochówku męczenników - póżniejszych świętych prawosławnych: Jana, Antoniego i Eustachego.
Pierwsza murowana świątynia została wzniesiona w 1514 roku przez wielkiego hetmana WKL Konstantego Ostrogskiego. Gotycka cerkiew ucierpiała od pożarów i ostatecznie w poł. XIX w. została przebudowana w stylu wileńskiego baroku prawdopodobnie przez Jana Krzysztofa Glaubitza.
Z rozkazu Murawiewa po powstaniu styczniowym cerkiew przebudowano w stylu rosyjsko - bizantyjskim dostawiając od frontu półkolistą apsydę. Obiekt utracił cechy barokowej architektury.
To pierwsza barokowa świątynia w Wilnie zbudowana jako wotum po kanonizacji św. Królewicza Kazimierza patrona Litwy i jednocześnie pierwszy jezuicki kościół po sprowadzeniu jezuitów do Wilna.
Pierwsza z czterech na wzór rzymskiego kościoła Il Gesu. Zaprojektowana przez Pawła Boksza, zrealizowana przez Jana Franckiewicza.
W XVIII wieku odnowiony przez jezuitę architekta Tomasza Żebrowskiego z zaprojektowaną przez Glaubitza ogromną kopułą z wysoką latarnią zwieńczoną mitrą wielkoksiążęcą - jedyną na Litwie.
więcej w artykule " Spacer po wileńskim tracie"
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEJ TRÓJCY (unicki)
Pierwsza drewniana cerkiew stanęła na miejscu klasztoru bazylianów z inicjatywy Julianny - żony wielkiego księcia litewskiego Olgierda po 1347 roku ku czci męczenników litewskich: Antoniego, Jana i Eustachego.
W 1514 roku prawosławną gotycką cerkiew ufundował Konstanty Ostrogski, którą w 1609 roku po zawarciu unii brzeskiej przejęli unici. Po 1827 roku kościół i klasztor powrócił do prawosławnych, a dzisiaj ponownie do unitów
Po pożarze w 1748 roku przebudowana przez Jana Krzysztofa Glaubitza w stylu późnego baroku. Do kościoła dostawiono dwie smukłe wieżyczki i wspaniałe rokokowe Wrota Bazyliańskie, otwierające wejście do całego klasztornego komleksu.
więcej w artykule "Świątynia pod gołym niebem"
Prawosławna drewniana cerkiew stanęła w 1567 roku z fundacji sióstr Wołłowicz. Przejęta przez bractwo św. Trójcy na mocy królewskiego przywileju.
Zastąpiona murowaną na planie kościoła jezuickiego św. Kazimierza w 1638 roku. Cerkiew po pożarze została przebudowana w stylu rokokowym przez Jana Krzysztofa Glaubitza.
Obecna świątynia z 1873 roku ma cechy klasycystyczne. Na polecenie Murawiewa usunieto z fasady ozdobne elementy przypominające katolicyzm.
Cerkiew przypominająca wyglądem kościół katolicki na planie krzyża jest jedyną tego typu prawosławna światynia na Litwie.
Na miejscu kościoła drewnianego stanęła murowana świątynia ufundowana przez podkanclerza litewskiego Stefana Krzysztofa Paca i budowana w latach 1635 - 1650 przypuszczalnie przez Urlicha na wzór jezuickiego kościoła Il Gesu w Rzymie.
Bogata bez wieżowa fasada z wykorzystaniem marmuru i granitu do artefaktów architektonicznych jest dziełem włocha Constantina Tencalli . Zastosowanie kamienia ma miejsce jeszcze tylko w kaplicy św.Kazimierza wileńskiej katedry.
Wystrój wnętrza po pożarze z 1760 r. zaprojektował Jan Krzysztof Glaubitz w stylu rokoko. W 1844 roku przeszła na włąsność sąsiedniego monasteru, ale nie została zamieniona na cerkiew. Obecnie jest w posiadaniu karmelitów bosych.
Ostra Brama zwana także Miednicką jest jedną z pięciu bram wybudowanych razem z murami miejskimi w latach 1503 - 1522.
Od strony miasta przylega Kaplica Ostrobramska . Pierwotnie obraz ostrobramskiej Matki Miłosierdzia znajdował się w niszy. W 1671 roku Karmelici wybudowali drewnianą kaplicę umieszczając obraz wewnątrz.
Po pożarze z 1715 roku odbudowano murowaną barokową kaplicę umieszczając w niej cudownie ocalony obraz Matki Boskiej. Dzisiejszy wygląd kaplica zawdzięcza restauracji w stylu klasycystycznym z 1829 roku.
Rok później dobudowano galerię ze schodami, przylegającą do kościoła św. Teresy.
KOŚCIÓŁ EWANGELICKO - LUTERAŃSKI
Pierwszy drewniany zbór ewangelicko - augsburski stanął na tyłach współczesnej ulicy Niemieckiej w 1555 roku z inicjatywy kanclerza WKL Mikołaja Radziwiłła Czarnego i Jana Wiklefa - apostoła reformacji w Wilnie.
Po pożarze z 1655 roku zbudowano nowy murowany kościół w 1662 roku, który stoi do dzisiaj. Po kolejnym pożarze w roku 1737 uległ zasadniczej rekonstrukcji.
W latach 1738 - 1744 najwybitniejszy wileński architekt epoki późnego baroku Jan Krzysztof Glaubitz wieńczy prostą fasadę ozdobnym szczytem o lekkich rokokowych konturach. Wnętrze nabiera charakter rokokowy z pięknym przerobionym ołtarzem.
Ostateczny współczesny wygląd nadała brzydka nieproporcjonalna ceglana dzwonnica, dostawiona w drugiej połowie XIX wieku.
KOŚCIÓŁ EWANGELICKO - REFORMOWANY (KALWIŃSKI)
Pierwszy kalwiński zbór mieścił się naprzeciwko kościoła św. Michała i z powodu krwawych wydarzeń na tle wyznaniowym wyrokiem sądu sejmowego z 1640 roku został zburzony.
Nowy drewniany kościół stanął za murami miejskimi przy dzisiejszej ulicy Zawalnej i w otoczeniu cmentarza przetrwał do XIX wieku.
Współczesna budowla została wzniesiona według projektu architekta Karola Podczaszyńskiego w latach 1830 - 1835 w stylu późnego klasycyzmu. Wyróżnia się prostotą świątyni rzymskiej z sześciokolumnowym portykiem.
KOŚCIÓŁ WNIEBOWSTĄPIENIA NMP (FRANCISZKAŃSKI)
Pierwszy murowany kościółek lub kaplica stał już w XIV wieku jeszcze w pogańskiej Litwie. Następny duży kościół franciszkanie postawili na początku XV wieku, ale po stu latach spłonął i odbudowano wysoką halową świątynie z przyległą do niej starą wieżyczką. Obok stanęła czworoboczna inkrustowana gotycka dzwonnica.
Po gwałtownych pożarach w latach 1737 i 1748 zrujnowany kościół odbudowano w 1780 r. zamieniając budowlę halową na bazylikę. Przebudowa jest dziełem architekta o. Kazimierza Kamieńskiego nabierając cech barokowych.
Świątynia zatraciła częściowo cechy gotyku między innymi przez zamurowanie okien w nawach bocznych. Na szczęście zachowano portal fasady frontowej.
więcej w artykule "Spacer po archaicznym zakątku Wilna"
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO JÓZEFA OBLUBIEŃCA (nie istnieje)
Obok kościoła Wszystkich Świętych na pustym placyku stał barokowy kościół św. Józefa Oblubieńcazałożony w 1638 roku z dotacji podkanclerza WKL Stefana Paca i rodziny Wiesiołowskich.
Wybudowany w tym samym czasie co dwa inne kościoły: św. Teresy i Wszystkich Świętych w stylu dojrzałego baroku i bardzo je przypominał. Był budowlą jednonawową z transeptem na planie krzyża z latarnią.
Rozebrany po represjach powstania styczniowego w 1877 roku wraz z klasztorem Karmelitanek Bosych . W miejscu zabudowań urządzono plac targowy zwany "Bosaczki". Dzisiaj w tym miejscu jest skwer.
Jeden z najstarszych kościołów w Wilnie. Istniał już przed chrztem Litwy. Nie wiadomo, czy był murowany. Prawdopodobnie wcześniej na tym miejscu stały kolejno dwa drewniane kościoły. W 1387 roku stał już niski archaiczny murowany kościół , który niewiele zmienił się do naszych czasów.
Pod koniec XVI wieku nastąpiła druga przebudowa związana z wykonaniem sklepień gwiaździstych i siatkowych. Wcześniej był strop drewniany.
Kolejny remont w drugiej połowie XVIII wieku zmienił wygląd fasad bocznych przez dodanie szerokich okien. W XIX wieku dobudowano brzydka kruchtę, która zasłania skromny portal boczny.
KAPLICA SUZINOWSKA
Pierwszy drewniany kościół z 1622 roku ufundowany przez Jana Karola Chodkiewicza spłonął podczas najazdu kozackiego z 1655 roku. Fundatorem powiększonego murowanego kościoła był podkomorzy litewski Jan Feliks Pac.
Po pożarze w czasie przebudowy w latach 1741 - 1773 przez Jana Krzysztofa Glaubitza stał się piękną świątynią - najbardziej typowym przykładem wileńskiego baroku z przeszkloną fasadą główną i wyjątkowym tylnym frontonem z płaskorzeźbami.
Zachwycają widokiem dwie smukłe rokokowe wieże ze spływami wolutowymi i wazami,zwieńczone promienistymi krzyżami. Dopełnieniem całości jest czarująca pięknem dostawiona kruchta.
więcej w artykule "Między ratuszem i pałacem Radziwiłłów"
WIELKA SYNAGOGA (nie istnieje)
W miejsce pierwszej drewnianej synagogi z 1573 roku spalonej podczas pogromu, na początku XVII wieku wzniesiono murowaną bożnicę.
Niebawem Żydzi dostali zgodę na postawienie nowej Wielkiej Synagogi pod warunkiem, że nie będzie przewyższała kamienic i innych sakralnych przybytków.
Wzniesiona w 1633 roku w stylu renesansowym z łukowatymi oknami i attyką na dachu, przetrwała do kolejnej przebudowy, kiedy nie obowiązywał już wcześniejszy przepis. Dostawiono szczyt z bogatą klasycystyczną polichromowaną galerią.
Wnętrze miało bogato zdobioną rokokową bimę (mównicę) i ołtarz (uren - kodesz). Na dziedzińcu synagogi stało wiele bożnic i innych obiektów sakralnych.
więcej w artykule "Wilno jakiego już nie ma"
Synagoga chóralna jest jedyną ocalałą z pożogi wojennej. Zawdzięcza to temu, że była poza murami getta i Niemcy wykorzystali ją na magazyn leków.
Pierwszy projekt autorstwa Alekseja Polozowa powstał w 1901 roku lecz ostatecznie zrealizowano projekt technika budowlanego Daniela Rozenhausa. Wzniesiona w 1903 roku według prof. Kłosa zatraciła związek z tradycją bożnic żydowskich w Polsce.
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO STEFANA (niedostępny)
Kościół św. Stefana był pierwszym kościołem wybudowanym poza miastem staraniem jezuity ks. Szymona Wysockiego w latach1600 - 1612 w stylu renesansowym.
Spalony podczas insurekcji kościuszkowskiej i odbudowany przy wsparciu finansowym cara Piotra I według projektu architekta Pietro Rossiego, jako barokowy z nawą główną i tylko jedną boczną.
W południowej fasadzie kościoła jest wmurowana tablica nagrobkowa słynnego architekta wileńskiego Wawrzyńca Gucewicza.
Wzniesiony w latach 1626 - 1631 z fundacji sekretarza królewskiego Wojciecha Chludzińskiego stanowi przykład wczesnego baroku zwanego zygmuntowskim w stylu tzw. karmelickim. Fasada bardzo przypomina kościół świętej Teresy.
Wielką ozdobą jest późno barokowa wieża - dzwonnica, zwieńczona rokokowym hełmem z wysokim ażurowym krzyżem żywo przypomina dzwonnicę Świętojańską przy akademickim kościele świętych Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty.
Po obu stronach świątyni stoją zabudowania klasztorne karmelitów trzewiczkowych. Fasadę jednego z budynków ozdabia piękny, dobrze charmonizujący z kościołem, szczyt o wybitnych cechach polskiego baroku.
KOŚCIÓŁ WNIEBOWSTĄPIENIA PAŃSKIEGO (niedostępny)
Zwany również kościołem Misjonarzy rozpoczęto budować w 1695 roku za murami miasta na wzniesieniu zwanym Górą Zbawiciela z fundacji Teofila Platera.
Kościół został wkomponowany w dawny pałac książąt Sanguszków. W latach 1750 - 1756 przebudowany przez najwybitniejszego wileńskiego architekta - Jana Krzysztofa Glaubitza w stylu dojrzałego baroku.
Do fasady frontowej dostawiona została piękna kruchta wejściowa w formie kopułowatej rotundy.
KOŚCIÓŁ SERCA JEZUSOWEGO (niedostępny)
Kościół Serca Jezusowego lub Wizytek wraz z kościołem Misjonarzy tworzy kompleks tzw. Góry Zbawiciela, dobrze widocznej z wileńskiej starówki.
Postawiony na Rossie prawdopodobnie przez architekta Józefa Pola na planie koła wpisanego w grecki krzyż przykrywa lekka kopuła, zwieńczona smukłą latarnią - dzieło Jana Krzysztofa Glaubitza.
Cenny zabytek rozkwitającego rokoka; jedyny katolicki kościół na Litwie zbudowany na planie greckiego krzyża. Po wojnie urządzono w nim i w klasztorze więzienie.
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTYCH PIOTRA I PAWŁA
.jpg)
Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu świątyni pogańskiej boginii Mildy. Odbudowany i ponownie zniszczony podczas moskiewskiej okupacji w latach 1655 - 1661.
Fundatorem kościoła był hetman wielki litewski Michał Kazimierz Pac, a projektantem i pierwszym budowniczym krakowski architekt Jan Zaor.
Kościół słynie z najpiękniejszego wnętrza ze wszystkich wileńskich świątyń. Mury, sklepienia i kopuła pokryte są ponad dwoma tysiącami stiukowych rzeźb włoskich mistrzów Perettiego i Gallego.
więcej w artykule: "Spacer po Antokolu"
KOŚCIÓŁ PANA JEZUSA (niedostępny)
Zbudowany przez księcia Jana Kazimierza Sapiechę w latach 1694 - 1717 na planie rotundy z wielką płaską kopułą w stylu barokowym. Fasadę zamykają dwie nietypowo usytuowane niewysokie wieże, spinając reprezentacyjny portal.
Nad dostawioną kruchtą wejściową widnieje przysłonięty fryz o tematyce związanej z powinnościami trynitarzy (misja wykupowania chrześcijan z niewoli muzułmańskiej).
Pierwszy drewniany kościół wybudowano ok. 1644 roku dla tzw. białych augustianów. W 1788 roku na miejscu pierwszej świątyni stanął murowany kościółek, który poważnie ucierpiał podczas Insurekcji kościuszkowskiej.
W 1824 roku został odbudowany według projektu Karola Podczaszyńskiego w stylu eklektycznym z elementami klasycyzmu jako najmniejszy i najmłodszy z zabytkowych kościołów Wilna.
To jedno nawowy kościół z pięcioma drewnianymi ołtarzami. Fasadę frontową wieńczy tympanon z półokrągłym okienkiem. W 1881 roku obudowano wieżyczkę - dzwonnicę zakończoną niewielkim hełmem. Dzisiaj kościół należy do białoruskich katolików.
więcej w artykule " Republika Użupska"
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO JERZEGO MĘCZENNIKA (niedostępny)
Fundatorem kościoła dla karmelitów trzewiczkowych jako wotum dziękczynne za wygraną nad Tatarami pod Kleckiem był wojewoda wileński Mikołaj Radziwiłł. Postawiony w 1506 roku mały gotycki kościół za murami miejskimi stał się także mauzoleum możnowładców.
Przebudowany przez architekta Franciszka Hoffera w połowie XVIII wieku nabrał cech późnego baroku i rokoka. Falująca fasada frontowa przypomina wyglądem kościoły św. Ducha i św. Jana.
Jednonawowe wnętrze z beczkowatym sklepienien zachowało wiele ściennych malowideł. Ocalały również ołtarze, ambona, portrety króla Zygmunta III i rodziny Radziwiłłów. a także cenne XVIII - wieczne obrazy.
więcej w artykule "spacer aleją Giedymina"
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTYCH JAKUBA I FILIPA
Pierwszy mały drewniany kościółek wzniesiony przez kasztelana smoleńskiego Jerzego Litawora Chreptowicza w 1624 roku spłonął podczas najazdu moskiewskiego w 1655 roku.
Następny murowany okazał się za mały z uwagi na rzesze pielgrzymów do cudownego obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem i biskup smoleński Eustachy Kotowicz w 1690 roku wmurował kamień węgielny pod świątynię św. Jakuba i św. Filipa.
Budowę ukończono w 1737 roku. Zniszczony podczas insurekcji kościuszkowskiej. Odrestaurowany do dzisiejszego wyglądu, jako barokowa świątynia z nietypowymi rozwiązaniami - dwie rokokowe boczne wieże i wysoka jedna nawa.
Po drugiej stronie Willi przy moście Zwierzynieckim dla podkreślenia panowania dynastii Romanowów wzniesiono w 1903 roku cerkiew Znamieńską.
Zwieńcza od zachodu aleję Giedymina paradoksalnie stanowiąc przeciwwagę katolickiej katedrze na wschodnim końcu nowej arterii.
Monumentalną budowlę w stylu bizantyjsko - rosyjskim wieńszy dziewięć kopuł z krzyżami. Obok stoi dzwonnica połączona przedsionkiem z nawą cerkwi. Posiada trzy ołtarze i ikonostas zastąpiony kopiami w wyniku wcześniejszych dewastacji.
Kienesa stoi w dzielnicy Zwierzyniec po drugiej stronie Willi wmiejscu poprzedniej drewnianej bożnicy. Wybydowana według projektu rosyjskiego architekta Michała Prozorowa w latach 1913 - 1922.
Wyglądem przypomina Pawilon Królewski w Brighton i jest jedną z ciekawszych budowli sakralnych Wilna. Zbudowana w stylu mauretańskim z kopułą wieńczącą fasadę.
Wyposażona w pozłacany cyprysowy ołtarz, perskie dywany, anoje, świeczniki i żyrandole, które po wojnie zaginęły.
Konsekrowana w 1923 roku służyła Karaimom do 1949 roku. Ponownie uroczyście otwarta przed odzyskaniem niepodległości Litwy.
Pierwsza tatarska drewniana świątynia stanęła na Łukiszkach między zaułkiem Mahometańskim i ulicą Łukiską w XVII wieku.
Meczet z rysunku istniał do połowy XIX wieku, zastąpiony nieciekawym obiektem w stylu rosyjskiego domu mieszkalnego. Utracił cechy tatarskiego meczetu jaki stawiano w Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
I Wojna Światowa przeszkodziła w budowie murowanej świątynii wzorowanej na mińskiej. Po drugiej wojnie została zlikwidowana razem z mizarem.
Dwaj kupcy starowierzy Awidaburski i Nowikow zakupili plac pod molennę. w 1825 stanęła murowana bożnica zastępując wcześniejszą drewnianą
Budowla przypominała wyglądem kamienicę z niewielkim krzyżem, wskazującym sakralne przeznaczenie. Po zniesieniu carskiego zakazu wznoszenia wolnostojących świątyń staroobrzędowych kupiec Pimomov zakupił plac i ufundował nową molennę.
Wzniesiona w 1900 roku wyglądem przypomina cerkiew i stoi do dzisiaj. Wewnątrz na ścianie jest ikonostas z XX wieku oraz ołtarz główny.
Wejście prowadzi przez dostawioną do szczytu wieżę z cebulastą złoconą kopułą dzwonnicy. Drzwi spina błękitny portal, powyżej złocony krzyż na błękitnym tle.
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO RAFAŁA ARCHANIOŁA
Wybubowany w 1709 roku przez Michała Koszczyca na przedmieściach Śnipiszek jako czwarty jezuicki kościół w Wilnie. Kompozycja barokowa wzbogacona o dwie rokokowe wieże z połowy XVIII wieku.
Po kasacie jezuitów kościół z zabudowaniami klasztornymi przejęli pijarzy. Klasztor sprzedali na koszary, wnętrze kościoła zniszczyli Francuzi a po powstaniu listopadowym zamieniony na magazyn armii carskiej.
Mimo niewielkich rozmiarów dobrze widoczny na wzniesieniu po drugiej stronie Wilii naprzeciwko najstarszego wileńskiego mostu - Zielonego Mostu.
KOŚCIÓŁ ZNALEZIENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO
CERKIEW ŚWIĘTEGO ALEKSANDRA NEWSKIEGO
CERKIEW ŚWIĘTEGO MICHAŁA ARCHISTRATEGA
CERKIEW ŚWIĘTYCH KONSTANTYNA I MICHAŁA
