Kowno - jedyne miasto Hanzy na Litwie
RUINY ZAMKU
Zamek kowieński jest pierwszym murowanym zamkiem litewskim w systemie obronnym przed najazdami Krzyżaków. Pierwszy raz wymieniony w dokumencie z 1361 roku po zburzeniu przez zakon. Kilkakrotnie odbudowywany a po bitwie pod Grunwaldem traci znaczenie obronne.
Dzisaj jest to zakonserwowana ruina z odrestaurowaną basztą, otoczoną fosą. Położony w widłach Niemna i Wilii na planie czworoboku z pierścieniem murów obwodowych.
RATUSZ
Ratusz kowieński, położony centralnie na placu, który istniał w tym miejscu od średniowiecza Jest jedną z ikon Litwy. Charakterystyczny wygląd z centralnie umieszczoną wieżą przypomina kościół augustianów w Wilnie. Przez mieszkańców kowna zwany "białym łabędziem". Smukła wieża i spływające woluty przypominają łabędzia podrywającego się do lot.
Wzniesiony w 1542 roku pełnił różne funkcje od ratusza po teatr. W podziemiach wieży było więzienie miejskie, na parterze sklepiki a piętro zajmował magistrat. Przebudowany w końcu XVIII wieku w stylu eklektycznym nosi cechy gotyku i baroku. W XIX wieku zmienił przeznaczenie. Jakiś czas mieściła się w nim cerkiew, siedziba gubernatora i teatr. Obecnie w piwnicach jest muzeum ceramiki a na parterze Pałac Ślubów.
DOM PERKUNA
Przy uliczce odchodzącej od południowego narożnika placu Ratuszowego stoi mały, gotycki budynek z czerwonej cegły. Jest to kamienica z początku XVI wieku - dawna siedziba kupców hanzeatyckich. Znaleziony w ścianie zamurowany posążek pogańskiego bóstwa nawiazuje do opowieści o istnieniu w tym miejscu światyni Perkuna. Od XVII wieku dom należał do jezuitów. Urządzili w nim kaplicę, która przetrwała do kasacji klasztoru.
W pierwszej połowie XIX wieku zdewastowany budynek wyremontowano z przeznaczeniem na szkołę i teatr, który często odwiedzał Adam Mickiewicz. Szczyt budynku reprezentuje płomienisty gotyk nawiązujący do wileńskiego kościoła św. Anny. W 1928 roku dom Perkuna odzyskali jezuici. W okresie sowieckim był w nim magazyn i warsztaty. Po remoncie z 1965 roku przeznaczony na Muzeum Kowna. Obecnie mieści między innymi ekspozycję o życiu Adama Mickiewicza z kowieńskiego pobytu.
ARCHIKATEDRA ŚWIĘTYCH PIOTRA I PAWŁA
Gotycka świątynia wybudowana w 1408 roku. Największa sakralna budowla w Kownie. Świątynię ukończono po dwustu latach, dlatego wnętrze ma ołtarze i zdobnictwo w stylu barokowym. W lewej nawie znajdują sie obrazy: Wniebowzięcia NMP i Koronacja NMP z 1686 roku.
Póżnobarokowy ołtarz główny dobrze harmonizuje z rzeźbami dwunastu apostołów dłuta Tomasza Podhajskiego. Wnętrze katedry zdobią również kompozycje o tematyce biblijnej pędzla Michała Elwiro Andriolliego. W podziemiach katedry pochowani są biskupi żmudzcy i nuncjusz papieski na Litwie - Luigi Faidutti (zgodnie z jego życzeniem).
KOŚCIÓŁ WNIEBOWSTĄPIENIA NMP (WITOLDA)
Kościół Witolda wybudowany na początku XV wieku jest najstarszą murowaną świątynią w Kownie. Stoi nad brzegiem Niemna na kowieńskiej starówce. Jest wotum wielkiego księcia Witolda za ocalenie w bitwie pod Worsklą. Koścół na planie krzyża z trójnawową, halą początkowo był bezwieżowy. Z czasem od frontu dobudowano gotycką wieżę.
Fasadę główną i boczne zdobią schodkowe sterczyny i ostrołuki. Kaplicę i prezbiterium wieńczą gwiaździste żebrowane sklepienia. Ściany boczne wzmacniają szkarpy. Współcześnie wygląd kościoła ma cechy neogotyckie z fragmentami starego gotyckiego muru. Dawniej w latach 1850-1899 była cerkwią a do końca I wojny światowej została zamieniona na koszary wojskowe.
KOŚCIÓŁ ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA
Dawny sobór kowieński wybudowano w latach 1891 - 1893 jako jedyną budowlę wyższą od dwóch pięter. W tym czasie obowiązywał przepis zabraniający stawiania wyższej zabudowy. Cerkiew mikołajewska zamykała perspektywę zaprojektowanego w tamtych czasach prospektu mikołajewskiego.
Okazałych rozmiarów budowla na planie kwadratu z przedsionkami i półkolistymi absydami na każdym boku, na zewnątrz, przypomina prawosławna świątynię to obecnie jest - jak dawniej - kościołem garnizonowym ale już z wystrojem katolickim w środku. Jak większość obiektów sakralnych w Litwie Sowieckiej pełniła inne funkcje. Urządzono w niej galerię obrazów.
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEJ TRÓJCY
Zbudowany w latach 1624 - 1634 kościół w stylu późnorenesansowym zachował wyraźne cechy gotyku. Na początku wchodził w skład zespołu klaszornego bernardynek w zachodniej części placu Ratuszowego. Leży w sąsiedztwie pałacu arcybiskupiego kurii żmudzkiej, przeniesionej z Worń do Kowna w 1864 roku.
W tej częćci placu Ratuszowego znajduja sie jeszcze seminarium duchowne i zespół budynków stacji pocztowej przy dawnym trakcie z Suwałk do Kowna. Obecnie kościół pełni funkcje świątyni seminaryjnej.
KOŚCIÓŁ ŚW. GERTRUDY
Jest to jeden z najstarszych kościołów na Litwie. Jednonawowe prawie kwadratowe wnętrze nie posiada okien w nawie od strony alei Wolności. Od tyłu zamknięte wąskim prezbiterium i absydą, zaś do fasady przedniej dobudowaną w połowie XVI wieku gotycką dzwonnicą. Mimo niewielkich rozmiarów jest cennym zabytkiem gotyckim na Litwie.
W kościele znajdują się wota dziękczynne złożone przez króla Stefana Batorego o czym żaden przewodnik nie informuje. Kościół należał do różnych zgromadzeń zakonnych. Podczas najazdu moskiewskiego w 1655 roku był poważnie uszkodzony. W połowie XVIII wieku przy świątyni działał szpital rochitów. Po pożarze Kowna w 1812 szpital przeniesiono w inne miejsce, a po powstaniu styczniowym klasztor przy kościele zamknięto.
KOŚCIÓŁ ŚW. JERZEGO I KLASZTOR BAZYLIANÓW
Gotycki kościół wzniesiony bezpośrednio przy fosie zamkowej. Do kościoła św. Jerzego Męczennika przylega klasztor bazylianów, których w 1468 roku sprowadził do Kowna król Kazimierz Jagiellończyk. Zabudowanie klasztorne początkowo były drewniane, ale na początku XVI wieku stał już murowany klasztor.
Mimo licznych pożarów zespół klasztorny zachował wygląd gotycki. Wnętrze kościoła wyposażono w barokowe ołtarze, ambony i konfesjonały. Dzisiaj budynki zwrócono franciszkanom. Bardzo zaniedbany stopniowo ulega rewaloryzacji.
KOŚCIÓŁ ŚW. KRZYŻA (KARMELITÓW)
W 1510 roku na placu za miastem, nad Niemnem postawiono pierwszą drewnianą kaplicę, w miejsce której wymurowano świątynię, konsekrowaną w 1700 roku przez biskupa wileńskiego Konstantego Brzostowskiego. Późnobarokowy kościół - dzieło braci Puttini - projektantów kościoła przy klasztorze w Pożajściu.
Po wojnie północnej długo nie remontowany. Dopiero pod koniec XIX wieku ukończono odbudowę wież. Po 1845 roku Rosjanie zmknęli kościół i przeznaczyli na magazyn. Zdewastowali barokowe ołtarze, ambonę, chór organowy oraz rzeźby i obrazy. Po I wojnie światowej Litwini zmienili wystrój na neoklasycystyczny. Obecnie wewnątrz kościoła, zwanego również św. Teresy przywrócono pierwotny styl barokowy.
KOŚCIÓŁ EWANGELICKO - LUTERAŃSKI
KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA I KLASZTOR DOMINIKANÓW
Dawny klasztor dominikanów w Kownie, powstały w XVII wieku. Fundatorami klasztoru byli trzej właściciele kamienic, które zostały włączone w kompleks zakonny. W 1845 roku klasztor zamknięto i po dwudziestu latach zamieniono na prawosławną cerkiew. Dawny klasztor zamieniono na męskie gimnazjum a kościół przebudowano na cerkiew.
Po I wojnie światowej dawny kościół dominikański stał się katolicką świątynią akademicką. Fasada kościoła pierwotnie była dwuwieżowa. Obecny wygląd pochodzi z okresu XIX wiecznej przebudowy w stylu neobizantyjskim z mozaiką Chrystusa na fasadzie frontowej. W okresie międzywojennym kościół nazywano Akademickim z racji na duszpasterstwo uczniów i studentów.
KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA KSAWEREGO (JEZUITÓW)
Kościół Jezuitów przylega do południowej pierzei placu Ratuszowego. Wybudowany w latach 1666-1720 w miejscu kamienic podarowanych Towarzystwu Jezusowemu przez braci Kojałowiczów. Białą fasadę zamykaja dwie wysokie wieże z przylegającymi zabudowaniami poklasztornymi, w których obecnie jest gimnazjum.
W 1825 roku kościół został zamieniony na sobór św. Aleksandra Newskiego. Usunięto ołtarze boczne a główny zasłonięto ikonostasem. W czasach sowieckich w świątyni urządzono salę gimnastyczna a w krypcie saunę. Jakby tego było mało na poddaszu była strzelnica.
MECZET
BOŻNICA ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA (STAROWIERCÓW)
SYNAGOGA
Przed II wojną światową w Kownie było 36 synagog i domów modlitwy. Do dzisiaj zostały nieliczne żydowskie obiekty sakralne. Jednym z nich jest Synagoga Choralna w okolicach alei Wolności na Nowym Mieście. Neobarokowa świątynia przypomina kościół katolicki.
Jej wnętrze do pewnego stopnia przypomina układ trójnawowego kościoła z Aaron ha-kodesz w miejscu ołtarza głównego. Synagoga jest obecnie głównym domem modlitwy gminy żydowskiej. Na terenie Kowna znajduja się jeszcze trzy bożnice: Hausmana, Staromiejska i Nachlas Izrael. Synagoga Staromiejska jest piętrowym domem z półkolistymi oknami,w której urządzono muzeum żydowskie.
ULICA WILEŃSKA
Ulica bierze początek na placu Ratuszowym obok archikatedry. To najstarszy trakt, łączący gotycką Starówkę z aleją Wolności. Kierująć się w strone Nowego Miasta mijamy kamieniczki na ulicy wileńskiej.
Przy obu ulicach jest mnóstwo restauracji i kawiarenek. Atmosfera jak w Paryżu. Nie na darmo Kowno przed wojną nazywano małym Paryżem. Przylegają do ulicy budynki XVII - XIX-wieczne
PAŁAC PREZYDENCKI
.jpg)
Na końcu ulicy wileńskiej naprzeciwko kościoła Akademickiego, na tyłach parku stoi dawna XIX-wieczna willa Salomona Feinberga - siedziba carskich gubernatorów, a w okresie międzywojennym tymczasowa rezydencja prezydentów Litwy. W parku stoją trzy popiersia przedwojennych prezydentów.
Skromny jak na urząd prezydencki budynek zdobią dwa boniowane ryzality. Obecnie w budynku znajduje się oddział Muzeum M. K. Čiurlionisa z ekspozycją historii Litwy w latach 1920 - 1940. w czasach okupacji sowieckiej znajdował się w nim kinoteatr.
ALEJA WOLNOŚCI
To szeroka aleja, która jest deptakiem, łączącym Starówkę z Nowym Miastem. Zaprojektowana w połowie XIX wieku miała dwie jezdnie przedzielone szerokim pasem. W zamyśle był to bulwar zamknięty z jednej strony cerkwią, a na drugim końcu - na przedłużeniu ulicą wileńską - rezydencją gubernatora, która mieściła się w ratuszu.
Po obu stronach alei stoją kamienice , które w czasach carskich nie mogły przekraczać dwóch kondygnacji ze względów strategicznych. Kowno było ważnym miastem - twierdzą z jednymi z największych w Europie fortyfikacjami.
TEATR MUZYCZNY
Przy dawnym parku miejskim tam gdzie aleja Wolności rozszerza sie na boki stoi Teatr Muzyczny , wybudowany w 1892 roku obok pozostałości po murach miejskich z basztą. Podczas rekonstrukcji gmachu nadano fasadzie neobarokowy wygląd.
Sala teatralna ma wystrój art deco. 21 lipca 1940 roku marionetkowy sejm podpisał w niej akt przyłączenia do Związku Radzieckiego.
KOWIEŃSKI KARYLION
Po odzyskaniu niepodległości Litwini postanowili wybudować świątynię w podzięce za upragnioną wolność. Po rozpisaniu konkursu wybrany został projekt, który dostał trzecią nagrodę. Do wybuchu II wojny światowej nie został ukończony. W czasie okupacji niemieckiej niewykończony kościół był magazynem a od 1944 roku sowieci zamienili obiekt na fabrykę radioodbiorników, niszcząc krzyż i rozbierając kaplicę.
Ponowne odzyskanie niepodległości przywraca ideę dokończenia budowy. Kościół konsekrowano w 2005 roku. Pełni on również inne funkcje. Z dachu świątyni jest wspaniały punkt widokowy na stare Kowno. Wnętrze jest tak obszerne, że odbywają się w nim poza mszami uroczyste zgromadzenia.
PANORAMA Z TARASU KOŚCIOŁA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO
NAZIEMNA KOLEJKA LINOWA
W Kownie są dwie kolejki linowe zbudowane w dwudziestoleciu niepodległości Litwy przez niemiecką fabrykę AEG. Pierwsza z 1931 roku łączy kościół Zmartwychwstania Pańskiego z platformą widokową na Zielonej Górze pokonując róznicę poziomów 75 metrów.
Druga kolejka na wzgórze Aleksoty uruchomiona została w 1935 roku. Stacja początkowa jest przy moście Aleksoty, którym wjeżdżamy na Starówkę. Górna stacja jest przy platformie widokowej z której rozpościera się równie piękna panorama Kowna i mostu na Niemnie. Można wjechać na górę wagonikiem lub pokonać ponad dwieście stopni schodami wzdłuż torowiska.
